Cúm heo là gi?
Cúm heo (Swine Influenza hay Swine Flu) là bệnh đường hô hấp của heo gây ra bởi vi rút cúm típ A, loại vi rút thường gây các ổ dịch cúm ở heo. Các vi rút cúm heo thường gây tỷ lệ mắc bệnh cao nhưng tỷ lệ chết thấp ở heo. Vi rút cúm heo có thể tồn tại ở các đàn heo trong suốt cả năm, nhưng thường tập trung gây bệnh vào các tháng cuối mùa đông, cũng giống như cúm ở người. Vi rút cúm heo cổ điển (vi rút cúm típ A/H1N1) đã được phân lập lần đầu tiên vào năm 1930.
Có bao nhiêu loại vi rút cúm heo?
Cũng giống như tất cả các loại vi rút cúm khác, vi rút cúm heo thường xuyên biến đổi. Heo có thể bị nhiễm cả chủng vi rút cúm gia cầm và chủng vi rút cúm gây bệnh ở người cũng như vi rút cúm heo. Khi heo nhiễm phải các vi rút có nguồn gốc từ các nguồn khác nhau như nêu trên, các vi rút có thể trao đổi gien (ví dụ các gien trao đổi), để hình thành các vi rút mới có chưa các gien của cả vi rút cúm gia cầm, cúm người và cúm heo, và các vi rút cúm mới này có khả năng gây bệnh khác nhau, thường thì dẫn đến các bệnh cúm nguy hiểm hơn. Trong những năm qua, đã có nhiều biến chủng của vi rút cúm heo đã được hình thành. Hiện nay, có 4 chủng vi rút cúm thuộc típ A đã được phân lập từ heo, bao gồm: H1N1, H1N2, H3N2 và H3N1. Tuy nhiên, hầu hết các vi rút cúm phân lập được từ heo trong thời gian gây đây là vi rút cúm H1N1.
CÚM HEO Ở NGƯỜI
Người có thể nhiễm cúm heo hay không?
Các vi rút cúm heo thường không gây bệnh ở người. Tuy nhiên, một số ca nhiễm bệnh ở người với vi rút cúm heo đã xảy ra. Phần lớn những ca nhiễm bệnh ở người này là do tiếp xúc trực tiếp với heo (ví dụ: trẻ em ở gần heo hoặc những người chăn nuôi ở các trang trại heo). Ngoài ra, tài liệu đã ghi nhận rằng có một người nhiễm cúm heo rồi truyền bệnh sang người khác. Ví dụ, một ổ dịch cúm heo xuất hiện ở Wisconsin vào năm 1988 đã dẫn đến hàng loạt các ca bệnh ở người, và cho dù không gây nên ổ dịch lan rộng ở cộng đồng, nhưng các bằng chứng về kháng thể kháng vi rút cúm đã cho thây có sự truyền lây của vi rút cúm từ bệnh nhân sang những người chăm sóc y tế do có tiếp xúc trực tiếp.
Bệnh cúm heo thường gây nhiễm sang người như thế nào?
Trong quá khứ, CDC đã nhận được các báo cáo ước tính cứ khoảng 2 năm lại có một người nhiễm cúm heo ở Hoa Kỳ, nhưng từ tháng 12/2005 đến tháng 2/2009 đã có 12 người nhiễm bệnh cúm heo đã được báo cáo.
Triệu chứng cúm heo ở người như thế nào?
Triệu chứng cúm heo ở người cũng có những biểu hiện tương tự như cúm gây bệnh theo mùa ở người, bao gồm: sốt, mệt mỏi lờ đờ, không muốn ăn và ho. Một số người bị mắc bệnh cúm heo cũng đã được báo cáo là có hiện thượng chảy nước mũi, ngứa cổ, buồn nôn, nôn và ỉa chảy.
Người có thể bị nhiễm bệnh khi ăn thịt heo không?
KHÔNG. Vi rút cúm heo không lây truyền qua thức ăn. Bạn không thể bị cúm heo do ăn thịt heo và các sản phẩm thịt heo. Ăn thịt heo và các sản phẩm thịt heo đã được nấu kỹ sẽ an toàn. Chế biến thịt heo ở nhiệt độ khoảng 70oC sẽ tiêu diệt được vi rút cúm heo, cũng như các loại vi rút và vi khuẩn khác.
Cúm heo lây lan như thế nào?
Vi rút cúm có thể lây truyền trực tiếp từ heo sang người và từ người sang heo. Người nhiễm bệnh do vi rút cúm heo thường xảy ra khi tiếp xúc trực tiếp với heo bệnh, chẳng hạn ở chuồng heo, các khu nhà triển lãm có heo. Việc lây lan cúm heo từ người sang người có thể xảy ra. Sự lây truyền này cũng tương tự như bệnh cúm theo mùa ở người, thường lây lan từ người sang người thông qua các chất tiết từ ho, sổ mũi của những người bị bệnh cúm. Người cũng có thể nhiễm bệnh khi cầm phải các dụng cụ đã bị nhiễm vi rút cúm sau đó đưa tay lên mũi, lên mồm.
Chúng ta đã biết gi về sự lây truyền cúm heo từ người sang người?
Vào tháng 9/1988, một phụ nữ 32 tuổi đang mang bầu đã phải nhập việt do viêm phổi và đã chết 8 ngày sau đó. Vi rút cúm H1N1 đã được phạt hiện ở bệnh nhân này. 4 ngày trước khi phát bệnh, bệnh nhân đã đến thăm quan triển lãm heo ở một nơi mà đã có dịch cúm ở heo lây lan mạnh giữa các đàn heo.
Ở những nghiên cứu sau đó cho thấy, 76% số người tham gia triển lãm đã có kết quả xét nghiệm dương tính với kháng thể kháng cúm heo, nhưng không có ca bệnh nghiêm trọng nào được phát hiện. Các nghiên cứu bổ sung tiếp theo đã cho thấy rằng một trong 3 cán bộ chăm sóc y tế, những người tiếp xúc trực tiếp với bệnh nhân đã phát biện với những triệu chứng nhẹ của bệnh cúm và kháng thể kháng cúm cũng đã được phát hiện ở những người này.
Nguy cơ xảy ra đại dịch như thế nào?
Dường như hầu hết mọi người, đặc biệt là những người không thường xuyên tiếp xúc với heo, đều không có miễn dịch với vi rút cúm heo để phòng bệnh. Nếu một vi rút cúm heo thiết lập được đủ khả năng lây truyền từ người sang người, nó có thể gây đại dịch cúm. Tác động của đại dịch gây ra do loại vi rút này rất khó dự đoán trước: nó phụ thuộc vào độc tính của vi rút, miễn dịch sẵn có của người, khả năng bảo vệ chéo của các kháng thể được hình thành do nhiễm cúm theo mùa và yếu tố vật chủ. Các vi rút cúm heo có thể hình thành một vi rút lai bằng cách kết hợp với vi rút cúm người và có khả năng gây ra đại dịch.
Người nhiễm bệnh cúm heo được chẩn đoán như thế nào?
Để chẩn đoán một ca nhiễm cúm A của heo, các mẫu bệnh phẩm đường hô hấp cần phải được lấy trong thời gian từ 4-5 ngay sau khi nhiễm bệnh (khi đó người nhiễm bệnh có khả năng bài tiết vi rút). Tuy nhiên, ở một số người, đặc biệt là trẻ em có thể bài tiết vi rút trong vòng khoảng 10 ngày hoặc lâu hơn. Việc xác định vi rút cúm A của heo đòi hỏi phải gửi mẫu đến các phòng thí nghiệm có khả năng xét nghiệm (ví dụ CDC của Hoa Kỳ).
Loại thuốc nào hiện có để có thể điều trị cho người nhiễm bệnh cúm heo?
Hiện nay có 4 loại thuốc kháng vi rút khác nhau đã được cấp phép và sử dụng tại Hoa Kỳ để điều trị bệnh cúm, bao gồm: amantadine, rimantadine, oseltamivir và zanamivir. Trong khi đó hầu hết các vi rút cúm heo được xem là mẫn cảm với cả 4 loại thuốc nêu trên, mặc dù các chủng vi rút cúm heo được phân lập gần đây cho thấy chúng có thể kháng lại thuốc amantadine and rimantadine. Ở thời điểm hiện nay CDC (của Hoa Kỳ) khuyến cáo nên sử dụng hai loại thuốc là oseltamivir or zanamivir để điều trị cho các bệnh nhân nhiễm phải vi rút cúm heo.
Những ví dụ khác về các ổ dịch cúm heo như thế nào?
Có lẽ ổ dịch được biết đến nhiều nhất về cúm heo tại trại quân đội thuộc vùng Fort Dix, New Jersey xảy ra vào năm 1976. Vi rút đã gây viêm phổi cho 4 binh linh và một người khác bị chế. Tất cả những bệnh nhân này trước đó đều có sức khỏe tốt. Vi rút đã lan truyền do tiếp xúc trực tiếp, chủ yếu là ở môi trường huấn huyện, nhưng không thấy lân truyền ra bên ngoài khu huấn luyện đó. Vi rút đã lưu hành ở đó trong vòng vài tháng và sau đó biến mất. Nguồn gốc của vi rút, thời điểm vi rút xâm nhập vào trại huấn luyện Fort Dix, và các yếu tố làm hạn chế sự lây lan của bệnh vào thời điềm đó không được biết. Ổ dịch ở Fort Dix có thể là do mang động vật từ bên ngoài vào và những binh lính căng thẳng khi tiếp xúc trực tiếp với mầm bệnh đã bị nhiễm vào mùa đông năm đó. Vi rút cúm A của heo tại Fort Dix đã được đặt tên là vi rút cúm A/New Jersey/76 (Hsw1N1).
Vi rút cúm H1N1 ở heo có giống với vi rút cúm H1N1 ở người không?
KHÔNG. Vi rút cúm heo H1N1 có các đặc điểm kháng nguyên rất khác với vi rút cúm H1N1 ở người. Vì vậy, vắc xin phòng bệnh cúm ở người không có khả năng bảo hộ trước sự tấn công của vi rút cúm heo H1N1.
CÚM HEO Ở HEO
Cúm heo lây truyền ở heo như thế nào?
Vi rút cúm heo được xác định là có khả năng lây truyền thông qua hình thức tiếp xúc trực tiếp giữa heo bệnh và heo khỏe mạnh, cũng như giữa vật dụng nhiễm bệnh với heo khỏe mạnh. Các đàn heo thường xuyên có
bệnh cúm heo xuất hiện hoặc đã được tiêm phòng cúm heo thì các ổ dịch cúm heo có thể xảy ra rải rác, hoặc heo bệnh có thể có biểu hiện nhẹ hoặc không có triệu chứng.
Biểu hiện của cúm heo trên heo là gi?
Các biểu hiện của cúm heo trên heo có thể bao gồm: đột nhiên thấy heo sốt, mệt mỏi, ho, chảy nước mắt, nước mũi, khó thở, mắt đỏ hoặc viêm, chán ăn.
Bệnh cúm heo trên heo phổ biến như thế nào?
Các vi rút cúm heo H1N1 và H3N2 là các loại vi rút đã gây bệnh có tính chất địa phương và việc xử lý dịch bệnh này cũng đã thành thông lệ của ngành chăn nuôi heo tại Hoa Kỳ. Các ổ dịch ở heo thường xảy ra khi thời tiết chuyển sang lạnh hơn (thường vào các tháng của mùa đông) và khi có sự xuất hiện của một số đàn heo mới ở các đàn heo mẫn cảm. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng vi rút cúm heo H1N1 thường được phát hiện ở các đàn heo trên khắp thế giới. Các nghiên cứu của Hoa Kỳ cũng đã chỉ ra rằng tỷ lệ lưu hành của bệnh cúm heo tại Hoa Kỳ là khoảng 30% đàn heo có kháng thể kháng vi rút cúm heo H1N1. Cụ thể hơn, các đàn heo ở Bắc Mỹ có tỷ lệ lưu hành là 51%. Các ca người nhiễm vi rút cúm heo H1N1 là rất hiếm. Hiện nay không có cách nào để có thể chẩn đoán phân biệt phát hiện kháng thể kháng vi rút cúm sinh ra do tiêm phòng vắc xin hay do nhiễm vi rút tự nhiên.
Vi rút cúm heo H1N1 được biết là đã lưu hành ở các đàn heo từ những năm 1930, vi rút cúm H3N2 thì được xác định xuất hiện ở các đàn heo của Mỹ vào năm 1998. Vi rút cúm H3N1 ban đầu xuất hiện ở heo là có nguồn gốc từ con người. Vi rút cúm heo H3N2 hiện nay có mối quan hệ chặt chẽ với vi rút cúm H3N2 ở người.
Những nước nào đã có dịch trên heo?
Bệnh cúm heo không được khai báo cho các cơ quan thú y quốc tế (OIE, http://www.oie.int/), do đó không rõ sự phân bố của bệnh này trên gia súc. Bệnh được coi là lưu hành tại Hoa Kỳ. Các vụ dịch trên heo cũng đã xảy ra ở Nam Mỹ và Bắc Mỹ, châu Âu (gồm cả vương quốc Anh, Thụy điển và Italy), Châu Phi (Kenya) và ở một số vùng thuộc Đông Á bao gồm Trung quốc và Nhật Bản.
Đã có vắc xin phòng bệnh cúm heo chưa?
Vắc xin hiện đã có để tiêm phòng bệnh cúm cho heo. Hiện không có vắc xin phòng bệnh cúm heo ở người. Vắc xin phòng bệnh cúm theo mùa có thể phần nào giúp cho việc phòng bệnh cúm heo do vi rút H3N2 gây ra, nhưng không có hiệu quả cho phòng bệnh cúm do vi rút H1N1 gây ra.
Naipet.com
