Bò ở Manitoba phải trải qua cả stress nóng và stress lạnh theo từng đợt của thời tiết trong năm. Trong những tháng mùa đông, stress lạnh xuất hiện do cả nhiệt độ và gió gây ra. ở những tháng mùa hè, stress nóng xuất hiện do chỉ số nhiệt độ – độ ẩm (THI), một hỗn hợp gồm cả yếu tố nhiệt độ và độ ẩm gây ra. Ví dụ: THI của một ngày có nhiệt độ là 24 độ C và độ ẩm 85% là 74. Một ngày khác có nhiệt độ 29 độ C với độ ẩm 15% thì chỉ số THI là 72. Khi chỉ số THI vượt quá 72 bò sẽ bị stress nóng. Do vấy có thể đánh giá rằng bò ở miền Tây Canada trải qua stress nóng ở nhiều mức độ khác nhau trong 40% tổng số ngày hè.
Các biểu hiện khi bò sữa bị stress nhiệt.
Stress nóng gây thiệt hại về tiền của. Trong những ngày nóng nực lượng thức ăn ăn vào của bò bị giảm 10-12% hoặc nhiều hơn. Điều này dẫn đến giảm sản lượng sữa, năng suất sinh sản thấp và gây ra nhiều rắc rối trong các vấn đề chuyển hóa của cơ thể. Một điều dễ hiểu là có rất nhiều nghiên cứu liên quan đến vấn đề chăm sóc và quản lý bò sữa bị stress nóng đã và đang được tiến hành ở miền Nam nước Mỹ, nơi bò phải trải qua stress nóng trong khoảng thời gian rất dài trong năm. ở Manitoba, stress nóng có chiều hướng xuất hiện theo từng giai đoạn hơn là xảy ra liên tục. Tuy nhiên, nghiên cứu tại trường đại học Manitoba của Dr. Kim Ominski lại cho thấy rằng ảnh hưởng của stress nóng có thể để lại hậu quả lâu dài. Bò được đưa ra thí nghiệm ở các pha có nhiệt độ ôn hoà (3 ngày), pha stress nóng (5 ngày) và pha hồi phục (7 ngày). Sự phản hồi của hiện tượng stress nóng tới lượng thức ăn ăn vào và năng suất sữa không xảy ra ngay tức thì.
Lượng thức ăn ăn vào bắt đầu giảm khi bò được đưa vào thử thách với điều kiện trời nóng, nhưng chỉ tiêu này giảm thấp nhất là ở ngày thứ 4 của pha stress, khi lượng thức ăn ăn vào thấp hơn 9% so với thời gian có nhiệt độ ôn hoà. Sự giảm lượng thức ăn ăn vào kéo dài tới tận ngày thứ 4 của pha hồi phục. Năng suất sữa giảm nhiều nhất (3,5kg/ngày) chỉ xuất hiện vào ngày thứ 1 của pha hồi phục. Sản lượng sữa giảm đến ngày thứ 7 của pha hồi phục, dẫn đến tổng sản lượng sữa giảm 8,3%. Dr. Ominski đã tính toán giá trị kinh tế của việc giảm năng suất là $0,44/bò/ngày và $1,78/bò/ngày trong các pha stress nóng và pha hồi phục, tương ứng.
Có một số chiến lược mà những người chăn nuôi bò sữa có thể thực hiện để làm giảm các tác động của stress nóng trong mùa hè ở Manitoba:
1. Tăng độ đậm đặc của dinh dưỡng trong khẩu phần ăn để bù vào sự giảm sút số lượng thức ăn ăn vào.
- Ví dụ: khẩu phần ăn chứa 16% protein khô với lượng thức ăn ăn vào 22kg/ngày sẽ phải điều chỉnh lại thành 17,6% protein thô nên lượng thức ăn ăn vào giảm xuống chỉ còn 20kg. Tránh cho ăn khẩu phần có mức protein vượt quá sự cho phép bởi vì sự quá mức này sẽ sản sinh nhiệt, đồng thời sử dụng năng lượng dành cho việc sản sinh ra sữa.
- Các loại hạt giàu năng lượng và chất béo (ví dụ như ngô) và/ hoặc việc tăng hàm lượng có thể được xem như là một cách để làm tăng năng lượng. Chú ý theo tỷ lệ đã hướng dẫn khi điều chỉnh khẩu phần.
- Cho ăn cỏ chất lượng cao trong suốt stress nóng. Cỏ chất lượng cao có tính ngon miệng cao hơn, nhiều chất dinh dưỡng hơn và sản sinh nhiệt ít hơn trong quá trình tiêu hoá.
2. Cung cấp nước sạch, tươi mát một cách không hạn chế. Lượng nước thu nhận của bò tăng một cách đáng kể trong thời gian bị stress nóng. Đựng nước vào trong bát và/ hoặc máng để khuyến khích bò uống nước, đồng thời giữ cho nước sạch. Che mát cho các máng nước giúp cho bò uống nhiều nước hơn. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng bò uống nước mát sẽ làm dịu cơ thể và tăng lượng thức ăn ăn vào.
3. Tăng số lần cho ăn trong ngày. Cho ăn thường xuyên là một cách để đảm bảo lượng thức ăn cung cấp luôn sạch, kích thích tính tò mò của bò và khuyến khích bò ăn thường xuyên hơn.
4. Giữ dụng cụ cho ăn sạch sẽ. Dọn dẹp các thức ăn thừa hàng ngày. Làm sạch các thức ăn nóng và nguội còn lại ở các góc và bên rìa. Điều này giúp cho việc làm tăng tính ngon miệng và làm giảm số lượng ruồi bâu đến.
5. Cho ăn vào ban đêm là một phương pháp quản lý phổ biến ở những vùng hay gây ra stress nóng như miền Nam của Mỹ. Cho ăn vào buổi tối cho phép nhiệt độ tạo ra trong quá trình tiêu hoá được tiêu tan đi do lúc đó thời tiết mát mẻ. 60-70% khẩu phầ được cho ăn từ 8 giờ tối đến 8 giờ sáng ngày hôm sau đã làm tăng sản lượng sữa trong điều kiện thời tiết nóng. Tuy nhiên, trường đại học Manitoba đã khám phá ra rằng việc làm trên đây không có tác dụng làm giảm sự mất mát về năng suất trong một khoảng thời gian ngắn, khi con bò đang ở giai đoạn bị stress nóng.
6. Nhu cầu về Na, K, Mg tăng trong suốt thời gian bị stress nóng. Khẩu phần ăn cho bò sữa bị stress nóng nên bao gồm 1,5% K; 0,5% Na và 0,35% Mg.
7. Giữ bò trong điều kiện mát mẽ tới mức tối đa có thể. Cung cấp điều kiện che mát, đảm bảo chuồng trại vệ sinh với độ thông khí tốt (như dùng quạt). Phun nước nhẹ cũng là một phương pháp tốt để làm mát cho gia súc.
8. Cho ăn các thức ăn bổ trợ như men (bia, rượu) và Aspergillus oryzae mang lại các kết quả rất khác nhau trong việc ngăn chặn sự giảm lượng thức ăn thu nhận và năng suất sữa do stress nóng gây nên. Nghiên cứu tại trường đại học Manitoba cho thấy việc bổ sung Aspergillus oryzae, một loại nấm trồng, không làm giảm nhiệt độ cơ thể hay ngăn chặn sự sụt giảm năng suất sữa.
Naipet.com
