Thuốc sát trùng là các chất diệt vi sinh vật không phân biệt vi sinh vật có lợi, vô hại hay có hại. Thuốc sát trùng có thể là một chất gây độc cho vi khuẩn, làm đông tụ protein vi khuẩn hoặc hoạt động như một chất oxy hóa hoặc chất khử.
Chất kìm khuẩn thì chỉ ngăn chặn sự nhân lên của vi khuẩn và thường được sử dụng để làm sạch da hoặc vết thương. Một số chất sát trùng khi pha loãng có thể sử dụng như một chất kìm khuẩn. Chất sát trùng thường được sử dụng bao gồm:
- Phenol
- Các hợp chất chứa Clo
- Hợp chất chứa I-ốt
- Chất Quaternary ammonia (QAC)
- Aldehyt
- Peroxygen
Phun xịt thuốc khử trùng
Thuốc sát trùng có hai chức năng chính. Đầu tiên để ngăn chặn các tác nhân lây nhiễm mới xâm nhập vào trại và thứ hai là để kiểm soát các sinh vật đã có trên trang trại và vẫn tồn tại với một số lượng lớn trong môi trường. Quá trình sát trùng có thể được xem xét trong ba giai đoạn:
- Bước 1: loại bỏ các chất ô nhiễm trong tòa nhà, đó là phân, rác thải, bụi đất… bằng cách quét dọn và phun nước với áp lực mạnh (nước nóng thì càng tốt)
- Bước 2: sử dụng các chất tẩy rửa (xà phòng) để hỗ trợ trong việc loại bỏ triệt để các chất hữu cơ.
- Bước 3: sử dụng các chất sát trùng.
Hãy nhớ rằng biện pháp vệ sinh sát trùng rẻ nhất mà vẫn có hiệu quả nhất định là quét dọn trước và sau đó là rửa lại bằng nước với xà phòng.
Điều này được minh họa bằng một kết quả khoa học ghi nhận sự chậm phát triển ở lợn vỗ béo quan sát được ở 2 trại heo kế cận nhau. Cả hai trại này đều chưa từng thay đàn trong 2.5 năm. Thí nghiệm được tiến hành trên một lứa heo nuôi từ 30-90 kg. Trong trại một, chuồng nuôi được quét dọn sạch sẽ và rửa bằng nước pha xà phòng (không dùng thuốc sát trùng) trước khi đưa heo vào. Trong trại thứ hai (trại đối chứng), chuồng nuôi không được làm sạch sau khi lứa heo trước đã xuất chuồng, trực tiếp đưa heo mới vào nuôi. Kết quả cho thấy heo ở trại được vệ sinh đạt trung bình 90kg sớm hơn 9 ngày so với heo ở trại đối chứng. Nguyên nhân chủ yếu của việc này là vì heo mới đưa vào trại đối chứng phải lập tức tiếp xúc với nhiều loại mầm bệnh trong không khí, rác thải, nền chuồng… phổ biến nhất là viêm phổi Mycoplasma, viêm đại tràng.
Lưu ý là sau khi điều trị một ổ heo tiêu chảy, khả năng là trên tay và quần áo của người công nhân này đã có thể nhiễm 15-20 tỷ vi khuẩn. Trong khi đó, chỉ cần 0.5-3 triệu vi khuẩn là đủ gây bệnh tiêu chảy cho heo con ở đàn mới. Vì vậy, thói quen vệ sinh của con người là rất quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe đàn gia súc.
Đặc điểm của một chất tẩy rửa tốt
- Hiệu quả trong việc loại bỏ các chất hữu cơ
- Hoạt động tốt trong các bề mặt rỗ
- Tẩy dầu mỡ tốt
- Tính thấm cao
- Tác dụng nhanh
- Tương thích với thuốc sát trùng
- Không có dư lượng còn lại
- Không bị bất hoạt trong nước cứng
- Không độc
- Không làm cho sàn nhà trơn trượt
Đừng đưa heo vào cho đến khi khu vực sát trùng hoàn toàn khô ráo (tối thiểu là 48 giờ sau). Nếu chuồng heo được bọc chống ăn mòn, tốt nhất là sát trùng thêm bằng vôi sau khi đã làm sạch và đã xịt thuốc sát trùng khác. Thực hiện bước này như sau:
- Mang kính bảo hộ và găng tay khi xử lý vôi vì nó rất hăng và kích thích niêm mạc mắt mũi miệng
- Trộn vôi với nước vừa đủ để tạo ra dung dịch đục như sữa
- Dùng cây lau nhà để quét nước vôi lên chuồng trại, tường, nền…
- Để khô trong 48 giờ
Không chuyển lợn nái vào chuồng trong khi vôi còn ẩm ướt. Nếu bạn phải làm điều đó thì tốt nhất là không quét vôi ở khu vực nái sẽ nằm nghỉ.
Rữa vôi cũng có thể được sử dụng trên tất cả các sàn bê tông. Nó là một chất sát trùng rất rẻ và hiệu quả của nó có thể được tăng cường bằng cách thêm 30g chất sát trùng chứa gốc phenol vào 4.5 lít rữa vôi.
Mỗi nhóm thuốc sát trùng có tính chất đặc biệt riêng của chúng, cần hiểu biết rõ để giúp bạn trong việc lựa chọn sản phẩm tối ưu.
1. Những điểm chính cần xem xét khi lựa chọn chất sát trùng
Luôn luôn sử dụng một chất sát trùng đã được độc lập chứng minh và đã được chứng minh là có hiệu quả chống lại một loạt các bệnh nhiễm trùng, nhưng đặc biệt là những tác nhân gây bệnh có mặt trên nông trại của bạn. Ở nhiều nước có danh sách các chất sát trùng đã được phê duyệt. Hãy hỏi bác sĩ thú y hoặc nhà cung cấp của bạn.
Tỷ lệ pha loãng: luôn luôn đọc kỹ hướng dẫn sử dụng và cân nhắc chi phí cho thuốc sát trùng. Một chất sát trùng giá 200 ngàn cho mỗi lít nhưng với độ pha loãng 1:300 thì tiết kiệm hơn nhiều so với một chất sát trùng giá 150 ngàn/lít nhưng tỷ lệ pha loãng chỉ có 1:100.
Thời gian tác dụng: luôn luôn có một thời gian tối thiểu để chất sát trùng giết chết các vi sinh vật.
Hiệu quả trong sự hiện diện của các chất hữu cơ: điều này là quan trọng khi sử dụng chất sát trùng trong nông trại, bởi vì lúc nào trong điều kiện như vậy cũng có tồn tại một lượng lớn các chất hữu cơ. Một số chất sát trùng như clo rất nhanh chóng bị vô hiệu hóa khi có sự hiện diện của chất hữu cơ. Ví dụ như hố sát trùng, nơi luôn chứa hàm lượng cao các chất hữu cơ thì không nên dùng chất sát trùng chứa clo.
Độ thấm: quan trọng là chất sát trùng phải có khả năng xuyên qua vật chất hữu cơ (tẩy rửa). Mặc dù trong hầu hết các trường hợp, chúng ta đã quét dọn và tẩy rửa nhưng nếu có độ thấm tốt, chất sát trùng sẽ có hiệu quả hơn.
Mỗi nhóm thuốc sát trùng có tính chất đặc biệt riêng của chúng, cần hiểu biết rõ để giúp bạn trong việc lựa chọn sản phẩm tối ưu.
2. Những đặc điểm lý tưởng thuốc sát trùng cần có
- Hoạt động một cách nhanh chóng chống lại một loạt các virus, vi khuẩn và nấm.
- An toàn khi xử dụng
- Hoạt động tốt trong sự hiện diện của bụi hoặc chất hữu cơ.
- Có thời gian hoạt động dài.
- Không gây kích ứng, không nhuộm màu, không độc hại và không ăn mòn.
- Kết hợp được với một chất tẩy rửa hoặc có sẵn tính tẩy rửa.
- Có khả năng sử dụng trong bình phun.
- An toàn và hiệu quả khi được sử dụng trong các hệ thống nước uống.
- Có khả năng sử dụng thông qua máy rửa áp lực.
- Màu.
3. Các loại hóa chất thông dụng được sử dụng để sát trùng
- Phenol
- Các hợp chất chứa Cloine
- Hợp chất chứa I-ốt
- Chất Quaternary ammonia (QAC)
- Aldehyt
- Peroxygen
Một loại thuốc khử trùng dùng cho chăn nuôi.
3.1. Phenol
Đây là những hợp chất hữu cơ có thể hoặc không thể kết hợp được với clo, tùy loại sản phẩm. Chúng thường có hiệu quả ngay cả khi có sự hiện diện của vật chất hữu cơ, nhưng thường không có tính tẩy rửa cao. Chúng không ăn mòn kim loại, nhưng có thể gây thiệt hại cho các hợp chất nhựa và cao su. Có tác động trung bình chậm. Có thể được kết hợp với các axit hữu cơ như axit acetic và sulfuric để tăng hiệu quả (ví dụ như sản phẩm Antec farm fluid) chống virus.
Đặc điểm cơ bản của các chất sát trùng chứa phenol:
- Hoạt động trong sự hiện diện của vật chất hữu cơ
- Thời gian tác động dài
- Lý tưởng cho hố sát trùng hoặc sát trùng trên sàn bê tông
- Không có hoạt tính của chất tẩy rửa
- Tốc độ sát khuẩn chậm: 2-12 giờ
- Có tính độc hại và hủy hoại mô
- Rất có hiệu quả chống lại vi khuẩn, nhưng không tốt lắm để diệt virus hoặc bào tử vi khuẩn
- Giá rẻ
- Một số phenol như cloxylenols chứa clo nên có thêm tính sát khuẩn nhanh
- Chúng làm hỏng sữa và thịt chế biến
3.2. Các hợp chất chứa Clo
Các hợp chất dựa trên clo có thể được xem xét trong hai nhóm. Nhóm 1 là nhóm không chứa các hợp chất hữu cơ như hypoclorit, mà phụ thuộc vào sự giải phóng của clo cho tác động sát trùng. Nhóm 2 là nhóm có chứa các chất hữu cơ. Thuốc sát trùng clo có tác động rất nhanh chóng, nhưng cũng rất nhanh chóng bị vô hiệu hóa nếu có sự hiện diện của bụi bẩn hoặc chất hữu cơ. Đặc điểm cơ bản của các chất sát trùng chứa clo:
- Tính ăn mòn cao
- Tác động rất nhanh chóng.
- Bị bất hoạt bởi các chất hữu cơ và nước cứng
- Không có tác dụng lâu dà
- Không có hoạt tính của chất tẩy rửa
- Rất hiệu quả chống lại virus và vi khuẩn.
- Có tính gây hại cho tầng ozone.
- Giá rẻ.
3.3. Hợp chất chứa I-ốt
Nhóm này bao gồm các chất được gọi là iodophors chứa I-ốt hòa tan trong một dung môi hoạt động bề mặt và sau đó axit photphoric được thêm vào. Chất sát trùng chứa iốt là rất an toàn, có độc tính thấp và hầu như không có mùi. Tuy nhiên, acid phosphoric được thêm vào làm tăng khả năng sát khuẩn nhưng cũng gia tăng tính kích thích và ăn mòn. Các đặc điểm của chất sát trùng chứa iốt (iodophors):
- Có hoạt tính tẩy rửa cao.
- Lý tưởng khi dùng trong hố sát trùng
- Đổi màu: màu nâu khi còn tác dụng và trở thành màu rơm khi mất hoạt tính nên dễ dàng nhận biết trong khi sử dụng
- Tác động rất nhanh và rất có hiệu quả diệt virus và vi khuẩn
- Chúng tương đối hoạt động tốt trong sự hiện diện của chất hữu cơ
- Có giá đắt hơn chất sát trùng chứa clo hoặc phenol
Hợp chất Peroxygen là những chất sát trùng phổ rộng mới có hoạt tính cao so với hầu hết các vi sinh vật.
3.4. Các hợp chất amoniac bậc bốn (QAC)
Các hợp chất này có thể được sử dụng để làm sạch và sát trùng các hệ thống nước và thiết bị và chúng rất hiệu quả, đặc biệt là nếu các chất hữu cơ đã được loại bỏ. QAC không tương thích với xà phòng và không nên trộn lẫn với các chất tẩy rửa khác. Một số được sử dụng như là chất sát trùng. Tác động mạnh trên các vi sinh vật gram dương. Đặc điểm chủ yếu về QAC:
- Không có hiệu quả chống lại nấm và bào tử vi khuẩn
- Không hoạt động trong sự hiện diện của các chất hữu cơ.
- Bị bất hoạt bằng xà phòng và các chất tẩy rửa sát trùng.
- Không có tác dụng giệt virus
- Thích hợp để làm sạch hệ thống nước và các bề mặt nhẵn.
3.5. Aldehyt
Những chất như formaldehyde, rất độc hại, nhưng là chất sát trùng tốt ở dạng bình phun. Hiện nay có các sản phẩm thay thế có sẵn mà không kém hiệu quả và an toàn hơn nhiều để sử dụng (ví dụ như Virkon S).
3.6. Hợp chất Peroxygen
Đây là những chất sát trùng phổ rộng mới có hoạt tính cao so với hầu hết các vi sinh vật. Chúng được dựa trên sự kết hợp của các axit peroxyacetic (hoặc các dẫn xuất khác) với hydrogen peroxide, axit hữu cơ và các chất tẩy rửa anion. Chúng là những tác nhân oxy hóa.
Các biện pháp an toàn nên thực hiện khi sử dụng chất sát trùng:
- Thực hiện theo các hướng dẫn của nhà sản xuất một cách cẩn thận
- Đeo găng tay và bảo vệ mắt khi sử dụng
- Đảm bảo độ pha loãng chính xác cho mục đích đang được sử dụng
- Nếu có tiếp xúc với mắt hãy rửa ngay với nhiều nước và tìm kiếm sự trợ giúp y tế
- Trường hợp sử dụng cho hố sát trùng, đảm bảo rằng hố được làm sạch và bổ sung thuốc thường xuyên
4. Cách sử dụng thuốc tím và formalin
Formaldehyde là một chất khí độc hại và độc tính cao và dù chỉ tiếp xúc một thời gian ngắn có thể gây suy hô hấp và nghiêm trọng hơn là hôn mê. Việc sử dụng nó bị cấm ở một số nước.
- Bất cứ khi nào xông hơi sát trùng được thực hiện, cần phải có hai người. Một trong nhà và một ngoài cửa để cung cấp sự hỗ trợ nếu cần thiết.
- Mang kính bảo hộ và mặt nạ làm ẩm (nên có sẵn cho cả hai người)
- Sử dụng găng tay cao su
- Tưới ướt khu nhà trước khi hun trùng và bịt kín các chỗ hở
- Cách pha formaldehyde với thuốc tím: 400g thuốc tím cho 1 lit formaldehyde cho mỗi 1000m3; đổ formaldehyde từ từ vào thùng thuốc tím. Sử dụng thùng kim loại có thành cao để pha trộn. Một khi các hợp chất được trộn lẫn với nhau thì ra khỏi nhà ngay lập tức.
- Đảm bảo không có vật nuôi nào được tiếp xúc với khói thuốc có thể thoát ra từ căn nhà đang xông thuốc. Nếu người trong nhà bị trúng độc, người ngoài cửa lập tức bật quạt, mở các cửa và đưa người kia ra.
- Đặt các thùng chứa thuốc đồng đều khắp khu vực hun trùng
- Rời khỏi tòa nhà, đóng cửa trong 12 giờ.
- Mở và thông gió 8 giờ trước khi sử dụng.
Chất sát trùng có tính oxy hóa như Virkon S hoặc Kwikstart có thể được sử dụng phun sương như là một biện pháp thay thế hun trùng bằng formalin. Các sản phẩm mới này an toàn hơn và dễ sử dụng hơn.
5. Tóm tắt
Sau đây là những thuốc bạn nên sử dụng trên trang trại:
- Hố sát trùng – sử dụng thuốc sát trùng chứa iốt
- Tổng sát trùng chuồng trại: sử dụng thuốc sát trùng chứa phenol hoặc acid hữu cơ
- Sát trùng nước – sử dụng một QAC hoặc thuốc sát trùng chứa clo
- Bề mặt bê tông: sử dụng thuốc sát trùng chứa phenol hoặc acid hữu cơ
- Bề mặt sàn bị hỏng không dễ dàng làm sạch: sử dụng thuốc sát trùng chứa phenol
- Chuồng trại nhiễm virus: sử dụng thuốc sát trùng chứa iốt hoặc peroxygen (Virkon S). Formalin sát trùng cũng có hiệu quả.
- Chuồng trại nhiễm vi khuẩn: sử dụng thuốc sát trùng chứa iốt hoặc peroxygen
- Sát trùng tay: sử dụng các hợp chất hoặc xà phòng chứa QAC
- Diệt vi sinh vật trong khí dung trong không khí: sử dụng formalin để hun trùng; hoặc phun thuốc sát trùng chứa iốt hoặc tốt nhất là các chất sát trùng có tính oxy hóa.
Naipet.com
