Bê con phải dựa vào lượng sữa non từ sữa mẹ cho đến khi hệ miễn dịch riêng của chúng phát triển từ 1 đến 2 tháng tuổi. Sữa non có chứa kháng thể hay globulin miễn dịch (protein thiết yếu) cần để cung cấp cho bê tránh bị bệnh. Khả năng miễn dịch mà bê nhận được được xem như miễn dịch bị động.
Bê con cần bú sữa ngay sau khi sinh
Một con bê cân bao nhiêu sữa non?
Thông thường một bê con nên được ăn sửa non với lượng bằng 5 đến 6% khối lượng cơ thể ngay trong 6 giờ đầu tiên , và thêm 5-6% nữa sau 12 giờ sau khi sinh. Khối lượng sữa non khoảng 8 lbs/gallon (~3.6kg)
hay 10 pound (1 gallon=4.546 l), do vậy một con bê năng 80 lb (~36.2 kg) cần 4lbs (~ 1.8 kg) sữa non/lần cho ăn.
Biểu đồ 1: Ảnh hưởng của tình trạng miễn dịch bị động (sự tập trung globulin miễn dịch) đối với khả năng sống của bê cái Holstein-Dự án đánh giá bê cái quốc gia. Sở kiểm dịch động thực vật-Bộ NN Mỹ . Báo cáo điều tra trên 1811 trang trại ở 28 bang với 2177 con bê cái lúc 24 và 48 giờ sau khi sinh.
Ghi chú: percent survival: tỷ lệ sống sót (%); Days of age: ngày tuổi
Tại sao thời gian mà bê mới sinh được nhận sữa non lại rất quan trọng?
Đến thời điểm 24 giờ, ruột bắt đầu khép và trở nên cực kỳ khó khăn cho bê con hấp thụ kháng thể có trong sữa non. Ruột của bê trở nên khó thấm các loại protein cỡ lớn. Các nghiên cứu chỉ ra rằng vào thời điểm 6 giờ sau khi sinh, bê hấp thu 66% globulin miễn dịch trong sữa non, nhưng lúc 36 giờ sau sinh thì bê chỉ có thể hấp thu 7% globulin miễn dịch. Sữa non chứa khoảng 22% chất đặc, so với 12% trong sữa bò thường. Nhiều chất đặc trong sữa non là globulin miễn dịch, nhưng sữa non cũng là nguồn protein, đường, chất béo và vitamin A và E quan trọng.
Biểu đồ 2: Ảnh hưởng của nguồn Ig đối với sự hấp thu Ig lúc 24 giờ ở bê thiếu sữa non. Sữa non mang lại 50g Ig/l. Việc bổ sung gồm bổ sung sữa thương phẩm (bổ sung 1: công thức sữa đầu tiên, tập đoàn kỹ thuật Arden Hills, MN), bổ sung sữa thương phẩm của công ty khác (2: tập đoàn kỹ thuật protein, colostrum, Santa Rosa, CA) và bổ sung huyết thanh bò (huyết thanh bò, công ty đạm, Ames, IA).
Liệu chúng ta có thể bổ sung thức ăn thay thế sữa non thương phẩm cho bê mới sinh không?
Bê con đẻ lâu, có hướng mất thơi gian dài hơn hơn để đứng vững và bú, nên có thể cần đến ống cho bú sữa non hoặc thức ăn thay thế sữa non. Các thức ăn thay thể này đặc biệt kém hiệu quả hơn (bê con sẽ không nhận được đúng lượng protein), nhưng cũng đạt hiệu quả một khi sữa non không có. Đặc biệt là, các thức ăn thay thế sửa non thương phẩm có từ huyết thanh bò đã chế biến đã cho thấy hiệu quả hấp thụ cao hơn nhiều.
Liệu chúng ta có thể cất giữ sữa non không?
Sữa non có thể được thu lại, để đông lạnh và sử dụng sau đó. Sữa non nên được lấy ở bò cái trong vòng 24 giờ sau khi đẻ. Để buôn bán và cất giữ dễ dàng hơn, nên sử dụng túi đựng của công ty Ziploc hoặc Serving Savers. Những túi này hay bình này nên dự trữ sữa trong tủ lạnh và ta có thể sử dụng một (túi, bình) có kích cỡ hợp lý để có thể làm tan lạnh dễ dàng trong từng lần cho ăn (1,14 đến 2,28 lít (tức 1-2 quart – đơn vị anh). Sữa non không nên để tan và tái đông lạnh. Sữa non có thể được cất giữ đông lạnh cho đến 1 năm mà không giảm chất lượng. Còn cất giữ ở điều kiện nhiệt độ vừa phải (~20oC) trong 2 ngày hoặc để tủ lạnh trong 1 tuần không làm giảm chất lượng.
Cách làm tan sữa non thích hợp là gì?
Làm tan thích hợp rất quan trọng để ngăn sữa non bị hỏng. Sữa non nên được để tan chậm trong nước ấm. Cách làm tốt là để ngâm ngập kín, bình lạnh trong bồn nước ấm (không quá nóng) nước máy cho đến khi nó tan hoàn toàn, thính thoảng phải khuấy đều. Thời gian tan giá sẽ khác nhau phụ thuộc vào kích cỡ bình chứa. Sữa non nên được giữ ấm đến 40-43oC. Sữa non có thể được làm tan ở lò vi sóng, đặt ở nhiệt độ thấp, và nên được khuấy thường xuyên, vì nhiều lò vi sóng nóng không giống nhau. Việc làm tan trong nước ấm được khuyến khích hơn sử dụng lò vi sóng.
Chúng ta nên lấy sữa non của bò từ trại nào đó hay từ các đàn lân cận?
Tốt nhất là có sữa non từ chính đàn bò nhà bạn nếu có thể, vì sử dụng sữa non của đàn bò khác khác hay lân cận làm nảy sinh vấn đề an toàn sinh học và sự cách biệt về globulin miễn dịch. Điều quan trọng là phải biết rõ hoạt động cũng như thực tế trước khi sử dụng sữa non từ các đàn bò đó.
Một bò cái sẽ tạo ra bao nhiêu sữa non?
Bò cái bắt đầu tạo sữa non 5 tuần trước khi để và kết thúc đẻ. Kháng thể được chuyển từ mạch máu. Đặc biệt, bò cái phát triển trong điều kiện tốt sẽ tạo ra số kháng thể khoảng ½ gallon (~2.2 l) sữa non. Điều quan trọng là đảm bảo trong suốt tuần trước khi đẻ bò cái không ‘tiết sữa’ hay nuôi bê khác, nếu không sữa non sẽ không đủ khi bò cái đẻ.
Các yếu tố nào ảnh hưởng đến số lượng và chất lượng sữa non?
Tuổi của con mẹ: Lượng sữa non và kháng thể ở lứa đẻ thứ 1 và 2 thấp hơn so với bò già hơn. Sự kích thích sản sinh kháng nguyên tiếp tục theo tuổi. Bò cái trưởng thành cũng có bầu vú lớn hơn, khả năng tiết sữa tốt hơn và cơ chế truyền kháng thể hiệu quả hơn. Việc quản lý bê cái tách riêng với bò cái già hơn là tốt cho cả nhu cầu dinh dưỡng và cả quản lý sữa non.
Giống và khối lượng sữa vắt: Lượng sữa non nhiều hơn thì nồng độ kháng thể thấp hơn. Sữa non từ bò hướng sữa có ít kháng thể thấp hơn các giống bò thịt.
Dinh dưỡng: Mức protein rất quan trọng đối vơi khối lượng, chất lượng và duy trì lượng kháng thể. Một kế hoạch dinh dưỡng tốt sẽ làm tăng tập trung globulin miễn dịch trong sữa non. Thảo luận cùng các chuyên gia dinh dưỡng để đảm bảo bò của bạn nhận được lượng vitamin và chất khoáng thích hợp.
January 2009
người dịch: Nguyễn Thanh Hoài(www.vcn.vnn.vn)
Naipet.com
